Την περίοδο 1957-58 το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, μέσω του Ινστιτούτου Γκάλοπ,
άρχισε να μετρά πολιτικές τάσεις και συμπεριφορές των Ελλήνων
Ουρά
σε γυναικείο τμήμα κατά τις εκλογές του 1958. Ο Κωνσταντίνος
Καρα-μανλής, σύμφωνα με τους «εκλογολόγους», ήταν ο εκλεκτός των
γυναικών.
Δεν στόχευε στην πρόβλεψη εκλογικών αποτελεσμάτων, αλλά στην καταγραφή τάσεων και αντιλήψεων. Πραγματοποιήθηκε τον Μάιο-Ιούνιο και επαναλήφθηκε την επόμενη χρονιά. Αν συσχετίστηκε με τις εκλογές του 1958, όταν η ΕΔΑ αναδείχτηκε αναπάντεχα αξιωματική αντιπολίτευση, είναι άγνωστο.
Τη συνολική ευθύνη για την αμερικανική έρευνα είχε ο «πατέρας» των δημοσκοπήσεων Τζορτζ Γκάλοπ και η διεξαγωγή της ανατέθηκε στο Ινστιτούτο Ερευνών Επικοινωνίας (ΙΕΕ).
Συγκέντρωση αποτελεσμάτων στις εκλογές του 1946 υπό «διεθνή» επίβλεψη.
Tα ερωτηματολόγια
Την εποπτεία της έρευνας ανέλαβε ο Γ. Κωστόπουλος (κατοπινά επικεφαλής ερευνών της ICAP και καθηγητής στην Ανωτάτη Βιομηχανική), ενώ τα ερωτηματολόγια που στάλθηκαν από τις ΗΠΑ συμπλήρωναν φοιτητές. Η τελική επεξεργασία της έρευνας έγινε από Αμερικανούς.
Σύμφωνα με τη μαρτυρία του Ελληνα επόπτη, «η έρευνα με τον κωδικό αριθμό GR1 κάλυψε ολόκληρη την ηπειρωτική Ελλάδα και την Κρήτη, μ' ένα δείγμα 1.400 περίπου ερωτηματολογίων». Σύμφωνα με τον ίδιο, σημείωσε επιτυχία και απέσπασε συγχαρητήρια από τον ίδιο τον Γκάλοπ.
Η έρευνα ήταν γνωστή τότε μόνο από σχόλια για την παρουσία Αμερικανών ειδικών στην Ελλάδα. Σχετικά πρόσφατα εντοπίστηκε στα αρχεία του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, αλλά δεν έχει αποτελέσει ακόμη αντικείμενο δημοσίευσης. Με βάση την εμπειρία που απέκτησε το 1957 και το 1958, το ελληνικό ΙΕΕ, συνεργαζόμενο με το Ινστιτούτο Γκάλοπ, θα επιχειρήσει, εν όψει της εκλογικής αναμέτρησης του 1961 (τις γνωστές εκλογές βίας και νοθείας του Κ. Καραμανλή), την πρώτη δημοσκόπηση πρόβλεψης αποτελέσματος.
Σύμφωνα με τον Γ. Κωστόπουλο, η έρευνα έγινε μόνο στην περιφέρεια Αθηνών-Πειραιώς για πειραματικούς καθαρά λόγους, με τυχαία δειγματοληψία και με τη μέθοδο της περιφερόμενης κάλπης.
Τ' αποτελέσματα της δημοσκόπησης και τα πραγματικά των εκλογών είχαν μια εκπληκτική προσέγγιση (αν αφαιρούσε κανείς τ' αποτελέσματα των νησιών του Αργοσαρωνικού και των Κυθήρων που υπάγονται στον Πειραιά και όπου για τεχνικούς λόγους δεν πήγαν ερευνητές).
Πάντως τ' αποτελέσματα δεν είδαν το φως ούτε τότε ούτε αργότερα. Επιπλέον, τα αρχεία της έρευνας, όπως και άλλων δημοσκοπήσεων του ίδιου φορέα, έχουν καταστραφεί. Πώς προσέγγισε την πραγματικότητα, που αλλοιώθηκε με τις ψήφους? νεκρών και δέντρων (!), παραμένει μυστήριο.
Το επόμενο διάστημα το ΙΕΕ θ' αρχίσει να διενεργεί δημοσκοπικές έρευνες. Ετσι, λίγο πριν από τις εκλογές του 1963 δημοσιεύονται στον Τύπο και ειδικά στην εφημερίδα «Τα Νέα», αποσπασματικά διάφορα ευρήματα (συχνότητα εκκλησιασμού, κοινωνικές ασφαλίσεις κ.ά.). Αν περιλαμβάνονταν και προβλέψεις εκλογικού αποτελέσματος παραμένει άγνωστο. Ούτε γνωρίζουμε για λογαριασμό ποιου πραγματοποιούνταν.
Ξέρουμε, όμως, ότι αμέσως μετά από εκείνες τις εκλογές, όταν η Ενωση Κέντρου του Γ. Παπανδρέου νίκησε, αλλά χωρίς ν' αποσπάσει την κοινοβουλευτική πλειοψηφία, «παραγγελιοδόχος» δημοσκόπησης ήταν η αμερικανική πρεσβεία στην Αθήνα.
Ανέθεσε στο ΙΕΕ τη διεξαγωγή μηνιαίων πολιτικών ερευνών στην περιοχή της πρωτεύουσας. Οι έρευνες αυτές, με αντικείμενο την πολιτική στάση και τις προτιμήσεις των πολιτών, θα συνεχίζονται μέχρι την επιβολή της δικτατορίας του 1967. Πώς αξιοποιήθηκαν δεν χρειάζεται μεγάλη φαντασία, με οδηγό την πορεία της χώρας εκείνη την περίοδο προς τη χούντα και το σφράγισμα της Βουλής.
Βεβαρημένο παρελθόν
Καθώς κινούμαστε στον αστερισμό των «μυστικών» δημοσκοπήσεων, ας ρίξουμε μερικές ματιές στην ελληνική προϊστορία τους. Η πρώτη δημοσκόπηση διεξάγεται στη χώρα μας από Αμερικανούς στις ιστορικές και αρνητικά φορτισμένες εκλογές του 1946. Ως προς το εκλογικό σκέλος της σκοπός ήταν η μέτρηση της αποχής, αφού δεν μετείχαν στην ψηφοφορία οι ΕΑΜικές δυνάμεις. Η μέτρηση πραγματοποιήθηκε μια μέρα μετά τις εκλογές! Η Συμμαχική Αποστολή για την παρακολούθηση των ελληνικών εκλογών (AMFORGE) εκτέθηκε ακόμη περισσότερο με την ανακοίνωση του αποτελέσματος. Παρέθετε τρεις εκτιμήσεις για το μέγεθος της αποχής (9,3%, 15% και 20% του συνόλου των εγκύρων εγγεγραμμένων). Για την ιστορία ΕΑΜογενείς πηγές υπολόγιζαν αποχή που έφθανε μέχρι και 50%.
Από τις τρεις υιοθετήθηκε από τα επικοινωνιακά κανάλια της εποχής και αξιοποιήθηκε πολιτικά μόνον η πρώτη - το διάσημο 9,3%. Το γεγονός αυτό, όπως εκτιμούν όσοι ασχολούνται με την ιστορία των ελληνικών δημοσκοπήσεων, «είχε ως άμεσες συνέπειες τη διαμόρφωση ενός κλίματος γενικευμένης δυσπιστίας για τις πολιτικές δημοσκοπήσεις και τη συνολική δυσφήμηση ενός επιστημονικού εγχειρήματος...».
Οταν δέκα χρόνια αργότερα διεξάγεται ξανά δημοσκόπηση, εν όψει των εκλογών του 1956, δεν θα βρεθούν πρόθυμα έντυπα να τη δημοσιεύσουν. «Ουδεμία ελληνική εφημερίς ηθέλησε να δημοσιεύση την αποσταλείσαν εις αυτάς ανακοίνωσιν του Ινστιτούτου την 17ην Φεβρουαρίου», δηλαδή δύο μέρες πριν από τις εκλογές, σημειώνεται στο περιοδικό «Η Κοινή Γνώμη». Αν το «εμπάργκο» οφειλόταν -και σε ποιο βαθμό- στη δυσπιστία ή άλλες σκοπιμότητες παραμένει αδιευκρίνιστο. Πάντως, αυτή ήταν η πρώτη εκλογική σφυγμομέτρηση. Την πραγματοποίησε το Ελληνικό Ινστιτούτο «Ερευνα» (ένας οργανισμός στατιστικής και ερευνών) στην περιοχή της «τέως Διοικήσεως Πρωτευούσης». Τελικά, πέρασε απαρατήρητη (δημοσιεύτηκε στην «Κοινή Γνώμη», που εκδιδόταν από το ίδιο το Ινστιτούτο).
Πρόδρομος των σημερινών εταιρειών
Παράλληλα με το ΙΕΕ του Χρ. Παπαδόπουλου δραστηριοποιείται στον χώρο των δημοσκοπήσεων και το Ελληνικό Ινστιτούτο Στατιστικής και Ερεύνης Αγοράς. Πραγματοποιεί έρευνες στην περιφέρεια της πρωτεύουσας τις παραμονές των βουλευτικών εκλογών του 1964, όταν η Ενωση Κέντρου του Γ. Παπανδρέου σημειώνει σαρωτική νίκη. Αλλά και για τις δημοτικές εκλογές του 1964 στην Αθήνα. Την ίδια περίοδο εμφανίζεται και η ICAP. Μερικές σχετίζονταν με θέματα άμεσου πολιτικού ενδιαφέροντος. Ούτε αυτές, όμως, δημοσιεύτηκαν.
Τις παραμονές της χούντας του 1967
Η μοναδική προδικτατορική σφυγμομέτρηση, που είναι εν μέρει γνωστή, έγινε τον Μάρτιο του 1967, εν όψει των επικείμενων (και απραγματοποίητων) εκλογών του Μαΐου. Στην ερώτηση για τον καταλληλότερο πρωθυπουργό οι απαντήσεις ήταν: Κ. Καραμανλής 21%, Α. Παπανδρέου 16%, Γ. Παπανδρέου 13%, Π. Κανελλόπουλος 4%, Ι. Πασαλίδης 3%, Σπ. Μαρκεζίνης 2%. Σημειωτέον ότι την πρωθυπουργία διεκδικούσαν οι αρχηγοί της ΕΚ και της ΕΡΕ, αλλά η δημοσκόπηση αναδείκνυε πρώτο τον εξόριστο Καραμανλή και τον «αυτονομημένο» τότε από τον πατέρα του Α. Παπανδρέου.
ΤΑΚΗΣ ΚΑΤΣΙΜΑΡΔΟΣ
πηγή
www.anexigita.com
Δημοσιεύτηκε στις κατηγορίες δημοσκοπήσεις, εκλογές, ιστορία
